راز خوشمزگی کباب کوبیده لیوا
فوریه 15, 2025
برج خلیفه و یک شام لاکچری در لیوا
مارس 16, 2025
تاریخچه و فلسفه چهارشنبه سوری
چهارشنبه‌سوری یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که هر سال در شب آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود. این جشن به عنوان یکی از آیین‌های سنتی ایران شناخته می‌شود که در آن مردم با روشن کردن آتش، پریدن از روی آن و اجرای مراسم خاص، به استقبال نوروز می‌روند.
در این شب، مردم با روشن کردن آتش در کوچه‌ها، خیابان‌ها و حیاط خانه‌ها، از روی آن می‌پرند. این کار نمادی از پاکسازی و دور کردن بدی‌ها است. هنگام پریدن از روی آتش، جمله‌ی معروف «زردی من از تو، سرخی تو از من» گفته می‌شود، که به معنای گرفتن نیرو و سلامتی از آتش و رهایی از بیماری و ضعف است.
چهارشنبه‌سوری نماد پاکسازی، دفع بلا و استقبال از سال نو است. در باورهای ایرانی، این جشن با نیروهای طبیعی و چهار عنصر اصلی (آب، باد، خاک و آتش) ارتباط دارد. روشن کردن آتش، به عنوان نمادی از نور و زندگی، نشان‌دهنده‌ی پایان سختی‌های زمستان و ورود بهار و شکوفایی طبیعت است.
چهارشنبه سوری از کجا آمده است؟
چهارشنبه‌سوری ریشه‌ای کهن در تاریخ ایران دارد و به پیش از اسلام بازمی‌گردد. این جشن از اعتقادات باستانی درباره پاکی، روشنایی و دفع بلا سرچشمه گرفته است. در ایران باستان، آتش نماد روشنی، پاکی، زندگی و نیروی مقدس بود و برگزاری این جشن، نوعی استقبال از نوروز و دور کردن پلیدی‌ها و ناخوشی‌ها از سالی که در حال پایان است، محسوب می‌شد.
ایرانیان باستان معتقد بودند که در روزهای پایانی سال، ارواح نیاکان به زمین بازمی‌گردند و زنده‌ها باید با روشن کردن آتش، محیطی گرم و روشن برای آنها فراهم کنند. این باورها در طول تاریخ تکامل یافت و مراسم مختلفی به جشن چهارشنبه‌سوری اضافه شد.
ریشه‌های تاریخی و اسطوره‌ای این جشن
برخی مورخان و پژوهشگران بر این باورند که چهارشنبه‌سوری ریشه در آیین‌های زرتشتی دارد. در آیین زرتشتی، آتش یکی از عناصر مقدس است و آتش‌افروزی نشانه‌ای از نیروهای مثبت، انرژی و پاکی است.
از نظر اسطوره‌ای، برخی این جشن را به جمشید شاه و برخی دیگر به فریدون، قهرمان اسطوره‌ای ایران، نسبت می‌دهند. همچنین در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی به آیین‌های آتش و جشن‌های مرتبط با آن وجود دارد.
همچنین برخی منابع معتقدند که نام “چهارشنبه‌سوری” از ترکیب دو واژه “چهارشنبه” (به عنوان آخرین چهارشنبه سال) و “سوری” (به معنای سرخ و آتشین) گرفته شده است که اشاره به روشنایی و آتش در این شب دارد.
آیین‌های قدیمی مرتبط با این شب
در طول تاریخ، مراسم و آیین‌های متعددی در شب چهارشنبه‌سوری انجام می‌شده که برخی از آن ها هنوز هم رایج هستند:
1.آتش افروزی و پریدن از روی آتش
مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین رسم چهارشنبه‌سوری، روشن کردن آتش و پریدن از روی آن است. مردم هنگام پریدن از روی آتش این جمله معروف را می‌گویند:
“زردی من از تو، سرخی تو از من”
این جمله به معنای آن است که فرد ناراحتی‌ها و بیماری‌های خود را به آتش می‌سپارد و در عوض انرژی، سلامتی و سرزندگی از آتش می‌گیرد.
2.قاشق زنی
قاشق‌زنی یکی از آیین‌های قدیمی چهارشنبه‌سوری است که شباهتی به رسم “هالووین” در فرهنگ غربی دارد. در این مراسم، کودکان و نوجوانان با پوشاندن چهره خود و به دست گرفتن قاشق و کاسه‌های کوچک، به در خانه‌های همسایه‌ها می‌روند و بدون صحبت کردن، کاسه‌های خود را به نشانه طلب خوراکی می‌زنند. صاحبخانه نیز با ریختن آجیل یا شیرینی در کاسه آنها، آرزوی خوشبختی و شادی برایشان می‌کند.
3.فال کوزه(فال چهارشنبه سوری)
یکی دیگر از آیین‌های قدیمی که هنوز در برخی مناطق ایران اجرا می‌شود، فال کوزه است. در این مراسم، افراد اشیای کوچکی را درون کوزه‌ای سفالی می‌اندازند و یک نفر شعر یا فال می‌خواند. هر کس که نوبتش برسد، یکی از اشیای درون کوزه را بیرون می‌آورد و بر اساس شعری که خوانده می‌شود، فال خود را تفسیر می‌کند.
4.آجیل مشکل‌گشا
در شب چهارشنبه‌سوری، مردم برای دفع بلا و برآورده شدن آرزوهایشان، آجیل مخصوصی تهیه می‌کنند که به “آجیل مشکل‌گشا” معروف است. این آجیل معمولاً ترکیبی از نخود، کشمش، پسته، بادام، فندق و تخمه است.
5.شکست کوزه
یکی دیگر از رسوم قدیمی این شب، شکستن کوزه است. مردم در گذشته باور داشتند که بدشانسی و بلاها درون کوزه جمع می‌شود و با شکستن آن، می‌توان از شر بدی‌ها خلاص شد.
6. گوش نشینی (فال گوش ایستادن)
در گذشته، برخی جوانان که آرزویی در دل داشتند، در گوشه‌ای خلوت می‌نشستند و به گفت‌وگوهای رهگذران گوش می‌دادند. اعتقاد بر این بود که اولین جمله‌ای که می‌شنوند، حاوی پیامی درباره آینده یا آرزویشان خواهد بود.
